سرویس دوره‌ای به عنوان یکی از اصولی‌ترین عوامل، منجر به افزایش دوام موتور و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری در طولانی‌مدت می‌شود.

در این مقاله از شیرازویو، قصد داریم درباره اهمیت سرویس دوره‌ای و تعدادی از وظایف مهم که در هر چند هزار کیلومتر باید بر روی موتور انجام دهید، صحبت کنیم. این تدابیر به موتور کمک می‌کنند تا عملکرد پایداری داشته باشد و از آسیب به اجزای اصلی موتور مانند انجین، گیربکس، کمک‌های فنری و سایر اجزا جلوگیری شود. با اجرای این مراحل، احتمال نیاز به تعمیرات اضافی وارد نیست و شما می‌توانید با اطمینان بهتری از موتور خود استفاده کنید.

دفترچه راهنما به عنوان منبع اصلی، دستورالعمل‌های سرویس دوره‌ای را تعیین می‌کند. هرچند نکات ارائه شده در این مقاله بر روی اکثر موتورسیکلت‌های موجود در بازار ایران اعمال می‌شوند، اما بهترین منبع برای دستورالعمل‌های دقیق سرویس دوره‌ای، دفترچه راهنمای موتور شماست. لذا سعی کنید در زمان خرید یک موتور،از سازنده دفترچه راهنمای مربوطه را دریافت کنید، چه موتور صفر کیلومتر و چه دست دوم.

اگر به هر دلیلی نتوانستید دفترچه راهنما را از فروشنده دریافت کنید، می‌توانید از راه‌های زیر برای دستیابی به دفترچه راهنمای موتور اقدام کنید:

مراجعه به وب‌سایت نمایندگی فروش موتورسیکلت در ایران و دانلود فایل PDF دفترچه راهنمای مربوط به مدل موتور خود.

جستجوی نام موتورسیکلت خود در موتور جستجوی گوگل به همراه عبارات “Owner Guide” یا “Owner Manual” و دریافت فایل زبان اصلی تولیدکننده موتور.

حالا به بخش‌های مختلفی که در زمان سرویس دوره‌ای باید مراقبت کنید، می‌پردازیم.

قسمت اول: انجین موتورسیکلت

میتوان گفت مهم ترین بخش موتور سیکلت انجین میباشد . در ادامه نکات لازم راجب نگهداری از این قسمت را برسی میکینیم .

روغن موتور در سرویس دوره ای موتور

روغن موتور می‌بایست بسته به نوع و کیفیت آن، به فاصله‌های 1000 تا 2000 کیلومتری تعویض شود. البته نوعی از روغن‌های فول سنتتیک یا نیمه سنتتیک با کیفیت نیز در بازار موجود است که می‌توانند مسافت بیشتری را تحت پوشش قرار دهند. اما قبل از استفاده از آن‌ها، حتماً باید بررسی کنید که آیا این نوع روغن با موتور شما سازگاری دارد یا خیر.

اگر روغنی که قصد استفاده از آن را دارید، با تکنولوژی تولید موتور شما هماهنگ نباشد، در طولانی مدت می‌تواند به موتور آسیب‌های جدی وارد کند. این نکته بسیار اهمیت دارد که باید به آن توجه کنید که از روغن‌های مخصوص موتورسیکلت با استانداردهای Jaso ma یا Jaso ma2 استفاده نمایید. هرگونه استفاده از روغن‌های خودرو در موتورسیکلت توصیه نمی‌شود، زیرا روغن مورد استفاده در موتور و گیربکس موتورسیکلت‌ها به صورت ویژه‌ای تنظیم شده است، در حالی که این وضعیت در خودروها متفاوت است. بدین ترتیب، توجه به تفاوت تکنولوژی تولید انجین‌های موتورسیکلت و خودرویی بسیار حائز اهمیت است.

بخش دوم: فیلتر و صافی روغن

در صورتی که موتور شما دارای فیلتر روغن است، هرگاه روغن موتور را تعویض می‌کنید، حتماً فیلتر روغن را هم تعویض نمایید. در صورتی که تعویض فیلتر هر بار برای شما اقتصادی نباشد، حداقل هر دو بار تعویض کرده و از استفاده بیش از حد از یک فیلتر خودداری کنید. این اقدام باعث جلوگیری از باقی‌مانده براده‌ها و ضایعات درونی در فیلتر و ورود آنها به موتور می‌شود.

در صورتی که موتور شما دارای فیلتر روغن نباشد، در هر بار تعویض روغن، صافی روغن را با بنزین تمیز کرده و براده‌ها و ضایعات درونی آن خارج را خارج کنید.

مایع ضد یخ یا کولانت در فرآیند سرویس دوره‌ای

کولانت یا ترکیب آب رادیات با مایع ضد یخ از جمله مایعات مصرفی می‌باشد که نیازی به تعویض متداول ندارد و مدت زمان بیشتری قادر به عمل می باشد. با این حال، حتماً باید همیشه بر سطح مایع کولانت موتور را نظارت داشته باشید. در صورت کاهش مایع کولانت یا وجود نشتی، باید به موقع اقدام به تکمیل آن نمایید.

در صورت استفاده از کولانت با کیفیت، می‌توانید هر دو سال یک بار مایع را تعویض کنید.

سرویس انژکتور و کاربراتور در مراحل سرویس دوره‌ای

در صورتی که موتور از سیستم سوخت‌رسانی انژکتور استفاده می‌کند، باید در فاصله‌های 15 تا 25 هزار کیلومتر، سیستم انژکتور موتور را سرویس نمایید. همچنین، در هر مرحله سرویس، تعویض فیلتر بنزین را نیز انجام دهید.

این اقدام به دلیل کیفیت پایین بنزین در ایران انجام می‌شود؛ در نتیجه، انتظار می‌رود که فیلتر بنزین کارآیی خود را به خوبی حفظ نکند و در بازه زمانی بیشتری تعویض شود.

اگر موتور از سیستم کاربراتوری استفاده می‌کند، نیز باید در فواصل زمانی 5000 تا 10000 کیلومتر یا هر 6 ماه، مراحل سرویس و تمیز کاری  را انجام دهید. این اقدامات به دلیل اینکه سیستم‌های کاربراتوری به سرعت از تنظیم خارج می‌شوند و ممکن است باعث مشکلاتی نظیر خام سوزی، افزایش مصرف سوخت و عدم تطابق مناسب با موتور گردند ، میباشد .

شمع در مراحل سرویس دوره‌ای موتور

در کل، سه نوع مختلف از شمع‌ها وجود دارد:

شمع‌های تهیه شده از مس که عمر آنها تقریباً بین 3000 تا 5000 کیلومتر است.

شمع‌های ساخته شده از پلاتینیوم که می‌توانند مدت زمان بین 5000 تا 10000 کیلومتر را پوشش دهند.

شمع‌های ساخته شده از ایریدیوم که عمر آنها می‌تواند بین 10000 تا 30000 کیلومتر باشد.

حالا شما باید به دفترچه راهنمای موتور خود مراجعه کنید و مشخص کنید که کدام نوع شمع برای موتور شما مناسب است و در زمان مورد نیاز از همان جنس و نوع استفاده نمایید. ضمناً ارقامی که به آنها اشاره کردم تقریبی هستند و ممکن است در زمان سرویس، شمع موتور را باز کرده و متوجه شوید که هنوز سالم است و تنها نیاز به تمیز کردن و تنظیم مجدد دارد.

فیلتر هوا در فرآیند سرویس دوره‌ای موتورسیکلت

معمولاً فیلتر هوا پس از طی مسافتی بین 10 تا 20 هزار کیلومتر نیاز به تعویض دارد. این موضوع به طور مستقیم به شرایط زیست‌محیطی محل زندگی و درجه آلودگی هوا مرتبط است. به عبارت دیگر، اگر در شهرهای پرجمعیت مانند تهران، اصفهان و غیره زندگی می‌کنید، توصیه می‌شود هر 10 هزار تا 20 هزار کیلومتر فیلتر هوا را بررسی و در صورت نیاز شستشو و تعویض نمایید. حتماً باید از استفاده از فیلتر هوا بیش از 20 هزار کیلومتر جلوگیری کنید.

تنظیم سوپاپ‌ها در سرویس دوره‌ای

یک مورد دیگر که به بخش انجین مربوط می‌شود، تنظیم و تعویض سوپاپ‌ها است. انجام عملیات تنظیم و تعویض سوپاپ‌ها بسیار مهم است. به عنوان مثال، در صورتی که موتور با مشکلات روشن نشدن مواجه می‌شود، دلیل آن ممکن است عدم تنظیم صحیح سوپاپ‌ها باشد. به طور کلی، هر 10 تا 15 هزار کیلومتر نیاز به تنظیم سوپاپ‌ها وجود دارد. این کار باعث می‌شود هوا و سوخت به نسبت مناسب وارد سیلندر شده و عملکرد بهینه موتور حفظ شود.

سیستم کلاچ در مراحل سرویس دوره‌ای موتور

اگر موتور شما از یک گیربکس دنده‌ای استفاده می‌کند، باید به تناسب با نوع رانندگی خود، هر 15 تا 30 هزار کیلومتر، صفحه کلاچ موتور را تعویض کنید. در این رابطه، توجه داشته باشید که تأخیر در تعویض صفحه کلاچ ممکن است به سایر اجزای سیستم کلاچ آسیب وارد کند. به عنوان مثال، چهارشاخه کلاچ ممکن است آسیب ببیند و به نابودی برسد.

در صورتی که موتور دارای گیربکس اتوماتیک باشد، باید هر 5 هزار کیلومتر، سیستم کلاچ را سرویس کرده و همچنین روغن گیربکس را تعویض کنید. این نکته حائز اهمیت است که در موتورهای اتوماتیک، روغن گیربکس کاملاً متفاوت از روغن موتور است و این دو نوع روغن باید جدا از یکدیگر استفاده شوند.

زنجیر یا تسمه در مراحل سرویس دوره‌ای

در ادامه توضیحاتم در مورد موتورهای دنده‌ای، باید توجه داشته باشید که برای افزایش عمر زنجیر موتور، حداقل یک بار در ماه، با استفاده از مواد تمیزکننده خاص مانند اسپری‌های تمیزکننده یا گازوئیل، زنجیر موتور را تمیز کنید و سپس مجدداً آن را روغن کاری یا گریس کاری کنید.

در صورتی که به تمیزکاری زنجیر توجه نکنید و این عمل را انجام ندهید، گریس و روغن‌های قدیمی که ذرات گرد و غبار و ضایعات را جذب کرده‌اند، باعث خرابی زنجیر می‌شوند. بعد از انجام تمیزکاری زنجیر، حتماً سفتی و کشش زنجیر را تنظیم کنید.

در مورد عمر زنجیر، باید بدانید که با مراعات نکات مراقبتی، معمولاً زنجیر بین 15 تا 25 هزار کیلومتر قابل استفاده است. در زمان تعویض، توصیه می‌شود از زنجیر مدل فابریک یا مدل‌های با کیفیت‌تر استفاده نمایید و از زنجیرهای ارزان قیمت در بازار پرهیز کنید.

در موتورهای اتوماتیک نیز که دارای تسمه هستند، باید توجه داشته باشید که عمر مفید این تسمه‌ها معمولاً حدود 15 تا 20 هزار کیلومتر است و در صورت تأخیر در تعویض، ممکن است به سیستم کلاچ آسیب وارد شود.

موارد مرتبط با کمک‌فنرها در مراحل سرویس دوره‌ای

کمک ‌فنرهای موتور جزئی از اجزایی هستند که تعدادی از آنها به صورت دوره‌ای نیاز به سرویس دارند. کمک‌فنرهای عقب موتور که اکثراً در موتورهای گازی مشاهده می‌شوند، به طراحی و ساختاری مجهز هستند که به طور عمومی نیازی به سرویس ندارند. اگر مشکلی در عملکرد آنها به وجود آید، بهترین راه حل تعویض آنهاست.

اما کمک‌فنرهای جلو در فواصل 20 تا 30 هزار کیلومتر، به سرویس نیاز دارند و باید روغن آنها را تعویض کنید. در این رابطه، حواستان باشد که بلبرینگ‌های فرمان و بلبرینگ‌های چرخ‌ها را هر یک یا دو سال یکبار روغن کاری کنید تا از احتمال وقوع نقص در عملکرد آنها جلوگیری کنید و عمر آنها را افزایش دهید.

در صورتی که پس از تعویض روغن مشاهده کنید که فرمان سخت می‌گردد یا عملکرد چرخ‌ها به نحوی کاهش یافته و صدای اضافی از آنها تولید می‌شود، ممکن است نیاز به تعویض داشته باشند.

رینگ و لاستیک در مراحل سرویس دوره‌ای

موارد مرتبط با رینگ و لاستیک جزئی از اجزایی هستند که اغلب در مراحل سرویس دوره‌ای به آنها توجه نمی‌شود، در حالی که سلامتی شما به طور مستقیم به سلامتی آنها وابسته است. به عبارت دیگر، اگر آنها را نادیده بگیرید، ممکن است با مشکلات جدی و حادثه‌ای روبرو شوید که پس از آن پشیمانی هیچ فایده‌ای ندارد.

در صورتی که رینگ‌های موتور از نوع اسپرت یا رینگ‌های ریخته‌گری باشند، دقت کنید که ترک‌خوردگی یا خمیدگی بر روی آنها وجود نداشته باشد. اگر این نوع نقص روی رینگ‌ها مشاهده شود، می‌توانید ترمیم آنها را انجام دهید، اما باید به خاطر داشته باشید که کیفیت و عملکرد ابتدایی آنها دیگر بازنشانی نمی‌شود. بهترین راهکار در اینجا تعویض کامل رینگ است تا از اطمینان بیشتری در مورد سواری ایمن برخوردار شوید.

در صورتی که رینگ‌های موتور شما از نوع اسپوکی یا پره‌ای باشند، حواستان باشد که تنظیم کردن پره‌ها و اطمینان از عدم وجود لنگی در چرخ‌ها انجام شده باشد. رینگ‌های اسپوکی معمولاً به فاصله‌های 10 هزار کیلومتر نیاز به سرویس و تنظیم دارند.

در بازرسی لاستیک‌ها نیز، به مواردی که در ادامه آمده، توجه داشته باشید. اگر آج لاستیک‌ها تمام شده و سطح آنها صاف شده باشد، باید آنها را تعویض کنید. بهتر است لاستیک‌های جدید را با توجه به سایز مشخص شده در دفترچه راهنمای موتور خود تهیه کنید.

سیستم ترمز در مراحل سرویس دوره‌ای موتور

سعی نمایید هر 5 تا 10 هزار کیلومتر دیسک‌های ترمز موتورسیکلت خود را بررسی کنید تا از تاب نداشتن آنها اطمینان حاصل کنید و همچنین هیچ ساییدگی عجیب یا غیرمعمولی در آنها مشاهده نشود. دیسک‌های ترمز به طور معمول نیاز به تعویض ندارند، مگر آنکه اتفاقات ذکر شده در جمله قبلی برای آنها رخ داده باشد.

زمان تعویض لنت های ترمز بسیار به نوع رانندگی شما وابسته است. اگر به دسته افرادی تعلق دارید که در رانندگی خود بیشتر به ترمز اهمیت می‌دهند و ترمز زیاد استفاده می‌کنند، بهتر است تعویض لنت ‌های ترمز را زودتر انجام دهید.

به طور معمول، زمانی که لنت‌های ترمز به پایان می‌رسند، شما صدای فلز بر روی فلز را خواهید شنید. در صورت شنیدن این صدا، باید به سرعت لنت‌های ترمز خود را تعویض کنید تا از خرابی  دیسک‌ها جلوگیری شود و هزینه‌های احتمالی بیشتری جلوگیری گردد.

روغن ترمز نیز یکی از آن مصرفی‌هایی است که نهایتاً به صورت دوره‌ای نیاز به تعویض دارد. البته شرط این موضوع این است که اختلالی در سیستم ترمز وجود نداشته باشد و رنگ روغن ترمز تغییر نکرده باشد.

بهتر است که هر 30 تا 40 هزار کیلومتر روغن ترمز را جایگزین کنید و از روغن‌های با استاندارد DOT 3 یا DOT 4 استفاده نمایید.

باتری در مراحل سرویس دوره‌ای

باتری یکی از قطعات مصرفی است که با کیفیت مناسب می‌تواند برای شما تا 2 سال کار کند، اما باتری‌های موجود در بازار ایران اغلب کیفیت مطلوبی ندارند و در نهایت حداکثر تا 1 سال عملکرد مفید ارائه می‌دهند.

بیشتر باتری‌های فعلی از نوع باتری‌های اتمی هستند و نیازی به تعمیر و نگهداری منظم ندارند. اما حتماً باید از سلامت اتصالات مثبت و منفی باتری و کابل‌های آن اطمینان حاصل کرده و ولتاژ باتری موتور را بررسی نمایید. ولتاژ باتری پیش از استارت باید حدود 12 ولت و پس از استارت بین 13.7 تا 14.7 ولت باشد تا به عنوان یک باتری سالم شناخته شود. اگر ولتاژ باتری موتور شما کمتر از این مقادیر باشد، بهتر است آن را تعویض نمایید.